عواقب استفاده از پلاستوفوم غیراستاندارد
یونولیت‌ها یا پلاستوفوم از جمله کاربردی‌ترین و پراستفاده‌ترین مواد پلیمری هستند که امروزه در صنعت ساختمان و در بخش‌های مختلف آن به کار می‌روند. این مواد از ویژگی‌های متنوع و متعددی همچون قابلیت بازیافت، طول عمر بالا، وزن سبک، عایق صوت، رطوبت و حرارت بودن، حمل‌ونقل و نصب ساده، سازگاری با محیط زیست، قیمت مناسب و … برخوردارند به همین دلیل جایگزین بسیاری از مصالح سنتی و قدیمی شده‌اند. استفاده از این مواد می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد اما به شرطی که پلاستوفوم استاندارد بوده و ممنوعیتی در استفاده از آن وجود نداشته باشد. در ادامه مطلب به بررسی عواقب استفاده از پلاستوفوم غیراستاندارد پرداخته خواهد شد.
علائم و نشانه‌های پلاستوفوم غیراستاندارد
به دلیل محبوبیت ویژه و جایگاه منحصربه‌فردی که یونولیت‌ها امروزه در صنعت ساختمان‌سازی دارند شرکت‌ها و برندهای متعددی در زمینه تولید آنها فعالیت داشته و محصولات از تنوع و تعدد بالایی برخوردارند و همین امر نیز بستر مناسبی برای افراد سودجو فراهم کرده است و محصولات غیراستاندارد زیادی عرضه می‌شوند. در اصل یونولیت یا پلاستوفوم غیراستاندارد از ویژگی‌های مختلفی برخوردار است که مهم‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
- اولین و مهم‌ترین ویژگی یک محصول غیر استاندارند و نامعتبر نداشتن علامت تجاری استاندارد است که نشان می‌دهد یونولیت یا پلاستوفوم مورد نظر هیچ‌کدام از تست‌ها و آزمون‌های بهداشتی، شیمیایی و فیزیکی را پشت سر نگذاشته است.
- ویژگی دوم یونولیت‌های غیراستاندارد ظاهر نامنظم و عدم یکپارچگی سطح آن است به‌گونه‌ای که دانه‌های گرانول یونولیت به شیوه‌ای نامنظم و نامرتب در کنار هم قرار گرفته باشند.
- از دیگر ویژگی‌های یونولیت‌های غیراستاندارد نداشتن ابعاد و اندازه‌های مناسب و یکدست است.
- عدم مقاومت در برابر آتش نیز از مهم‌ترین ویژگی‌های یونولیت‌های غیراستاندارد است.
- عدم استحکام کافی و شکسته شدن راحت پلاستوفوم نیز می‌تواند دلیلی بر غیراستاندارد بودن آن باشد.
نتیجه و عواقب استفاده از پلاستوفوم غیراستاندارد
استفاده از پلاستوفوم و یونولیت به‌عنوان یکی از مصالح مدرن ساختمانی اگرچه می‌تواند مزیت‌های متعددی همچون کاهش مصرف مصالح سنتی، کاهش هزینه‌های ساخت‌وساز، افزایش سرعت ساخت‌وساز، افزایش ایمنی و مقاومت سازه در برابر زلزله، عایق‌بندی ساختمان از نظر مصرف انرژی و …، کاهش وزن کلی ساختمان و … داشته باشد اما خرید پلاستوفوم غیر معتبر و غیراستاندارد می‌تواند نتایج و عواقب نامطلوبی داشته باشد که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
احتمال آتش‌سوزی
پلاستوفوم و یونولیت‌های غیراستاندارد هیچ‌گونه مقاومتی در برابر آتش‌سوزی ندارند و به سرعت مشتعل می‌شوند. زمانی که از این یونولیت‌های غیراستاندارد استفاده می‌شود میزان امنیت ساختمان به شدت کاهش پیدا می‌کند چرا که پتانسیل بالایی در شعله‌ور شدن و توسعه آتش دارند. در اصل یونولیت‌ها از نظر میزان مقاومت در برابر آتش به دو دسته کندسوز و قابل اشتعال تبدیل می‌شوند و استفاده از یونولیت‌های قابل اشتعال در صنعت ساختمان‌سازی ممنوع است و استفاده از آنها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود
پوشش ناقص تیرچه‌ها توسط بتن
همان‌طور که گفته شد پلاستوفوم و یونولیت‌های غیراستاندارد می‌توانند ابعاد و اندازه‌های متفاوتی داشته باشند و زمانی که بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرند اجازه نمی‌دهند بتن به‌صورت کامل تیرچه‌ها را پوشش بدهد و این کار باعث می‌شود که ویبره بتن به‌خوبی انجام نشود و در نهایت میزان استحکام تیرچه‌ها کاهش پیدا کند. هر چه تیرچه‌ها از استحکام کمتری برخوردار باشند در برابر عوامل محیطی مانند زلزله مقاومت کمتری داشته و احتمال ریزش و آوار آن بیشتر است.
اثرات منفی زیست‌محیطی
هرچند که یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های یونولیت، سازگاری بالای آن با محیط زیست است اما از آنجایی که این مواد پلیمری از مشتقات نفتی هستند زمانی که دچار آتش‌سوزی شوند می‌توانند گازهای سمی و خطرناکی ایجاد کنند که به محیط زیست آسیب‌های زیادی وارد خواهد کرد. در اصل حتی یونولیت‌های کندسوز نیز می‌توانند بعد از مدتی مقاومت خود را در برابر حریق از دست داده و مشتعل شوند و در نهایت آلاینده‌های متعددی به محیط زیست وارد خواهند کرد. از آنجایی که مسئولیت مستقیم استفاده از ترکیبات پلی استایرن در احداث ساختمان‌ها با سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری است، این ارگان موظف است که با جلوگیری از مصالح غیراستاندارد از میزان خطرات و آسیب‌های احتمالی آن کم کند.
استحکام کم ساختمان
امروزه شرکت‌های متعددی در زمینه تولید انواع یونولیت‌های ساختمانی فعالیت دارند و هر کدام از این شرکت‌ها از مواد اولیه مختلف، حتی مواد بازیافتی استفاده می‌کنند. در اصل یونولیت‌های غیراستاندارد مقاومت بسیار کمی در برابر فشار، ضربه، تنش و … دارند و به همین دلیل نمی‌توانند استحکام بالایی داشته باشند.
ترک خوردن گچ سقف
خرید یونولیت و استفاده از آن می‌تواند باعث ایجاد خسارت در سایر مصالح ساختمانی شود. در حقیقت زمانی که از یونولیت‌های غیراستاندارد با ابعاد نامتناسب، سطح و ظاهر نامناسب و … استفاده می‌شود لایه‌های پوششی که روی آن زده می‌شود مانند گچ دچار آسیب و ترک‌خوردگی خواهد شد. معمولاً گچ در محل تیرهای فرعی و محل اتصال یونولیت با تیرچه‌ها دچار ترک‌خوردگی می‌شود و این می‌تواند ناشی از دلایلی همچون ضریب انبساط متفاوت یونولیت‌ها باشد که در نتیجه می‌تواند باعث ریزش سقف گچی ساختمان و ایجاد خسارت‌های مالی و جانی شود.
- البته در کنار موارد گفته شده استفاده از پلاستوفوم غیراستاندارد می‌تواند نتایج و عواقب دیگری همچون کاهش عمر ساختمان، عایق‌بندی نامناسب، ایجاد مشکل در تأسیسات ساختمان و … نیز داشته باشد.
قوانین استفاده از فرآورده‌های پلی استایرن
با توجه به آنکه امروزه یونولیت‌ها از تنوع بالایی برخوردار هستند قوانین و استانداردهای متعددی برای استفاده از آنها وضع شده و محدودیت‌های مختلفی دارند. در حقیقت هرچند پلاستوفوم می‌تواند بهترین عایق صوتی ساختمان باشد و در برابر رطوبت، حرارت، فشار، تنش و ضربه مقاومت داشته باشد اما اداره کل صنایع و معادن و همچنین موسسه استاندارد باید نظارت دقیقی بر روی نحوه استفاده از آنها داشته باشند. از جمله مهم‌ترین قوانین و ضوابطی که در ارتباط با استفاده از پلاستوفوم وجود دارد می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- تنها یونولیت‌هایی که می‌توان در ساختمان‌سازی استفاده کرد یونولیت‌های کندسوز بوده و استفاده از هر کدام از یونولیت‌های غیر کند سوز ممنوع است.
- شرکت‌های تولید کننده پلاستوفوم موظف هستند که مدارک مربوط به مواد اولیه (پودر پلی استایرن) را برای اخذ تأییدیه‌های استاندارد و اداره کل صنایع و معادن ارائه نمایند.
- حداقل مقاومت بلوک‌های یونولیت در برابر بارهای حین اجرا باید برابر با ۲۰۰ کیلوگرم به ازای هر ۳۰ سانتی‌متر طول بلوک باشد.
- ظاهر و ساختار بلوک های یونولیت به کار رفته در ساختمان باید کاملاً یکپارچه و یکدست باشد. سطح یونولیت باید کاملاً صاف باشد و هیچ فاصله‌ای در بین دانه‌های گرانول وجود نداشته باشد.
جمع‌بندی نهایی
پلاستوفوم به‌عنوان یکی از پرکاربردترین و مدرن‌ترین مصالح ساختمانی شناخته می‌شود و امروزه انواع مختلفی از آن در دسترس است. خرید یونولیت و پلاستوفوم غیراستاندارد و استفاده از آنها در بخش‌های مختلف سازه می‌تواند عواقب و نتایجی داشته باشد که مهم‌ترین آنها شامل افزایش احتمال آتش‌سوزی، افزایش احتمال ریزش گچ و مصالح، کاهش میزان استحکام تیرچه‌ها به دلیل پوشش ناکافی بتن و … اشاره کرد.
