بتن به دلیل داشتن مقاومت فشاری بسیار بالایی که دارد همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح در صنعت ساختمانی مورد استفاده قرار گرفته است اما استفاده از فوم در تولید آن باعث می‌شود که ویژگی‌ها و مزیت‌های متعددی به آن اضافه شود. فوم بتن از جمله مصالحی است که بیش از یک قرن است در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و به‌واسطه مزایای متعددی که دارد می‌تواند در عایق‌بندی ساختمان، کاهش وزن کلی سازه و افزایش سرعت ساخت‌وساز مؤثر باشد. در ادامه مطلب بررسی خواهد شد که فوم بتن چیست، شامل چند نوع بوده و از چه مزایا و معایبی برخوردار است.
فوم بتن چیست ؟
فوم بتن (Foam Concrete) یکی از انواع بتن‌ها است که برای تولید آن از مواد مختلفی همچون سیمان، آب، فوم کف زا، ماسه‌بادی یا ماسه نرم استفاده می‌شود. این بتن در مقایسه با بتن‌های سنتی دارای دانسیته کمتری است که به علت وجود فوم در آن است. فوم بتن همانند دیوارهای تری دی پنل از وزن کمی برخوردار است و می‌تواند به عنوان یکی عایق صوتی و حرارتی خوب نیز شناخته شود. وزن این فوم‌ها با توجه به کیفیت اختلاط مواد و تراکم آنها می‌تواند از ۴۰۰ تا ۱۷۰۰ کیلوگرم در هر مترمربع برسد. فوم بتن با نام‌های دیگری همچون بتن کفی، بتن هوادار، بتن اسفنجی، بتن سبک، بتن اسفنجی سبک و بتن متخلخل شناخته می‌شود.
- فوم کف زا، از مهم‌ترین ماده تشکیل‌دهنده فوم بتن بوده و با کنترل نرخ تولید حباب‌های موجود در خمیر سیمانی، چگالی بتن را تعیین می‌کند. عوامل کف زا می‌تواند در سه نوع طبیعی، مصنوعی و ترکیبی وجود داشته باشد و هرکدام از آنها کاربردهای متعددی دارند.
انواع فوم بتن
فوم بتن می‌تواند با توجه به روش تولید به دو نوع مختلف شامل بتن گازی و بتن کفی تقسیم شود که هرکدام می‌توانند ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند:
- در ساخت بتن گازی بعد از تولید دوغاب آب و سیمان، پودر نرم آلومینیوم اضافه شده و بعد از میکس شدن درون میکسر و انجام واکنش‌های شیمیایی حباب‌هایی از هیدروژن داخل بتن تولید شده و حجم بتن افزایش می‌یابد.
- در تولید بتن کفی از ماده کف از به جای پودر آلومینیوم استفاده می‌شود و روش ساده‌تری برای تولید فوم بتن است.
- از نظر میزان چگالی نیز فوم بتن می‌تواند به انواع مختلفی تقسیم شود که شامل فوم بتن سازه‌ای (چگالی بالا) با دانسیته ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلوگرم بر مترمربع، فوم بتن با چگالی متوسط از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم بر مترمربع و فوم بتن سبک (چگالی کم) با دانسیته‌های ۳۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم بر مترمربع می‌باشند.
مهم‌ترین ویژگی‌های فوم بتن
فوم بتن همانند انواع مصالح ساختمانی دیگر ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی دارد که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- اجرای سریع
- وزن پایین
- مقرون‌به‌صرفه
- پوشش همگن
- مقاومت در برابر حشرات
- عایق حرارتی و صوتی
- کاهش بار مرده و ضایعات
- عدم خسارت به تأسیسات
- عدم نیاز به ماهیچه کشی و …
مزایای فوم بتنی
در حقیقت فوم بتنی یک ماده جدید نیست و بیشتر از یک قرن است که در ساخت‌وساز و پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بتن‌ها می‌توانند مزیت‌های متعددی داشته باشند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌باشند:
- به افزایش سرعت ساخت‌وساز کمک ویژه‌ای می‌کند.
- امکان پمپاژ آن تا ارتفاع ۵۰ متری از سطح زمین را دارد.
- از قیمت مناسب‌تری در مقایسه با بتن‌های سنتی برخوردار است.
- برش دادن، تغییر سایز و تعمیر آن در مقایسه با بتن‌های سنتی راحت‌تر و سریع‌تر است.
- در برابر حرارت و صوت مقاومت بسیار خوبی دارد
- این بتن‌ها نیازی به عدم حمل مواد اولیه به طبقات ساختمان ندارند
- می‌تواند به عنوان یک عایق مناسب برای کف ساختمان‌ها استفاده شود
- در برابر یخ‌بندان و نفوذ مایعات بسیار مقاوم است.
- در مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش می‌تواند بسیار مؤثر باشد و مقاومت بالایی در برابر حریق دارد.
- از وزن کمتری نسبت به بتن سنتی برخوردار است و می‌تواند در کاهش وزن کلی ساختمان مؤثر باشد.
معایب فوم بتن چیست ؟
فوم بتن در کنار تمامی مزیت‌هایی که برای آن عنوان شد می‌تواند ایرادات و معایبی نیز داشته باشد و لازم است که به آن توجه شود. از مهم‌ترین معایب فوم بتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در این بتن‌ها احتمال پدیده انقباض و افت بتن وجود دارد و بعد از مدتی مقداری از حجم خود را از دست می‌دهد و در نهایت امکان ترکیدگی آن زیاد است.
- این نوع بتن‌ها معمولاً طول عمر کوتاهی دارند.
- هزینه‌های نهایی آن در مقایسه با قیمت یونولیت دیواری بیشتر است
- در محیط‌های کوچک و در محیط‌هایی که تغییرات دمایی زیادی دارند نباید استفاده شود.
- نصب این بتن‌ها نیاز به تخصص و مهارت دارد.
- قدرت چسبندگی کمی دارد و برای استفاده در دیوارها به مقدار زیادی ملات نیاز دارند.
کاربردهای اصلی فوم بتن
فوم بتن همانند انواع مصالح ساختمانی دیگر و با توجه به ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی که دارد می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای فوم بتن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- شیب بندی پشت‌بام‌ها در پروژه‌های ساختمانی مختلف
- کف‌بندی طبقات ساختمان
- استفاده به عنوان بلوک‌های غیر باربر سبک
- پانل‌های جداکننده و نرده‌های حصاری
- استفاده در پوشش‌های تیر و ستون
- کاربردی به عنوان عایق‌های رطوبتی
- استفاده در بلوکاژ کف ساختمان‌ها
- کاربرد در در زیرسازی راه‌ها
- استفاده در پر کردن معادن و حفره‌های متروکه و …
نحوه تولید و اجرای فوم بتن
برای تولید فوم بتن همانند ورق یونولیت به مواد اولیه و تجهیزات مختلفی نیاز است که مهم‌ترین آنها شامل میکسر، پمپ، مولد فوم، مخزن آب و فوم، کمپرسورهای هوا و تزریق کننده فوم هستند. برای ساخت این بتن ابتدا ماسه، سیمان و آب به نسبت‌های مشخص وارد میکسر شده و مخلوط می‌شوند. سپس فوم کف زا در محفظه فوم ساز دستگاه با آب رقیق شده و توسط پمپ هوا از لوله مخصوص خروجی‌های ریز همراه با فشار زیاد برای تولید کف عبور داده خواهد شد. در مرحله بعدی کف ایجاد شده با دوغاب مخلوط شده و سپس با استفاده از پمپ در طبقات ساختمان پمپاژ می‌شود. برای جلوگیری از ترکیدگی بتن باید به مدت ۳ روز سطح آن آبپاشی و مرطوب شود.
جمع‌بندی نهایی
در پاسخ به این سؤال که فوم بتن چیست باید گفت که این ماده ترکیبی از سیمان، فوم کف زا، آب و ماسه است و همانند یونولیت بسته بندی و انواع یونولیت‌های ساختمانی از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است. این بتن از نظر نحوه تولید و میزان چگالی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود و با توجه به مزیت‌ها و معایبی که دارد می‌تواند کاربردهای مختلفی در صنعت ساختمان‌سازی، راه‌سازی، معدن و … داشته باشد.
