مقایسه تطبیقی انواع سقف های یونولیت بکار رفته در ساختمان شهر ارومیه

هدف از بررسی پیش رو مقایسه تطبیقی انواع سقف ­های بکار رفته در ساختمان­ های شهر ارومیه، که محقق با یک بررسی کتابخانه ه­ای، به تفسیر و تحلیل نتایج به دست آمده پرداخته است، با توجه به یافته­ ها، می­توان بیان داشت، در قدیم سقف ­های ارومیه از نوع تیرستونی بوده و در طرح­های جدید از بتن آرمه ­ها استفاده می­گردد که با وجود یونولیت کاچویی در میان تیرچه ­ها و بتن و آرماتور، باعث افزایش قدرت سقف، از بابت تحمل وزن، به علت قطور بودن و عایق صدا و حرارت بودن، به دلیل دو یا چندجداره بودن و وجود یونولیت و سبک بودن به دلیل پر کردن فضایی درونی با یونولیت، می­باشند.

این انسان از همان ابتدا به دنبال سرپناه و مامنی برای خود بوده و این امر در ابتدا به صورت زندگی در غارها صورت گرفته و بعدها با یک سری مکان­یابی­ های خاص که نسبت به جاهای دیگر برتری داشته سکنی گزیده و به همین روال به گذراندن زندگی خود تا به امروز ادامه داده که منجر به پیدایش شهرنشینی شده است اما آن مسئله­ های که به چشم نمی­خورد ایجاد ساخت و سازهای گوناگون در سطح شهرها بدون در نظر گرفتن مسئله­ ی اقلیم و آسایش انسان­ ها می­باشد که نمونه­ ی آن­ها عدم هماهنگی مصالح و عدم جهت گیری درست آن­ها طبق زاویه مناسب آفتاب و جهت باد و … می­ باشد که به علت عدم آگاهی موجبات عدم آسایش ساکنین می­ شود. ما در معماری به غلط از معماری فرهنگ غرب تقلید کرده ­ایم و آن را با کیفیتی نازل­تر اجرا نموده ­ایم در حالی که درباره­ی ایجاد آن آگاهی کافی نداریم. عدم استفاده صحیح از انرژی موجب اتلاف انرژی شده که این امر در این شرایط که با بحران انرژی و هزینه ­های گزاف روبه رو هستیم مسئله های مشکل ساز به نظر می­رسد (رازجویان ۱۳۸۸).

به همین علت مواد و مصالح دارای بار معانی نمادین نیز هستند. آن­ها می­توانند ثروت را القاء کنند یا تنگدستی را، زودگذر بودن را یا طولانی بودن را و خصوصی یا عمومی و سر انجام صنعتی یا پیشه ورانه بودن را. بدین ترتیب مصالح ساختمانی بالقوه در بردارنده مفهوم­ اند. بررسی مصالحی چون سنگ، سیمان، چوب، آهن یا پارچه، نشان از آن دارد که این دلالت­ های مفهومی با فرهنگ و فن آوری تکامل یافته ­اند. ۴۰-۵۰ سال پیش دامنه انتخاب مصالح معماران در کشورهای پیشرفته به بیش از یک صد نوع نمی­رسید، در حالی که در زمان حاضر معماران باید مصالح مورد نظر خود را از میان یک میلیون ماده مختلف انتخاب کنند. همین امر انتخاب و کاربرد مناسب مصالح را با دشواری­ های زیادی روبه رو می­کند، زیرا هرچه تعداد مصالح بیشتر باشد، فرآیند انتخاب آنها پیچیده ­تر و بالطبع هزینه اولیه گزاف­تر خواهد بود. در کاربرد مصالح، همیشه باید کشوری را که در آن معمار به تجربه می­پردازد، فن آوری ساختمانی آن کشور و معیارهایی را که مردم آنجا به کار می­بندند، در نظر داشت. این واقعیت که معماران در کشورهای جهان سوم یا در کشورهای کمتر توسعه یافته به مصالح بسیار معدودی دسترسی دارند، تفاوت زیادی میان این دو دسته را آشکار می­سازد. با چنین نگرشی تنها در صورتی می­توان از معماری در مقیاسی جهانی سخن به میان آورد که تمام گونه­ ها، اجزاء و تعداد و شیوه­ های کاربرد مصالح مدنظر قرار گیرند. بنابراین موضوعات کلی سازه بخصور در پوشش سقف ­های ساختمانی، در فن آوری ساختمان و مصالح، عاملی اساسی به حساب می ­آیند (فرح،۱۳۸۳).

فناوری قاب­ های سازه­ای هدیه مهندسان به معماران بود که با استفاده از آن، محدودیت­ های طراحی معماران کاهش یافت و دیگر اجباری به داشتن و تکرار دهانه­ های کوچک، رعایت تقارن و نظم در پیکربندی، کاهش جرم در طبقات بالا و کاربرد دیوارهای ضخیم و حجیم نبود و عناصر سازه­ای ساختمان ­ها را می­شد تا حدی باور نکردنی نازک و ظریف گرفت و تیرها و نماها را با ایمنی کنسول کرد، فناوری جدید، سبک بین المللی را در معماری به ارمغان آورد و در پی آن معماران مشتاقانه­ ایده ­های نوینی پدید آوردند (مقیمی اسکویی، ۱۳۸۵) بدین منظور، با توجه به جایگاه سقف­ها مطالعه پیش رو جهت پاسخ به هدف مقایسه تطبیقی انواع سقف ­های بکار رفته در ساختمان­ های شهر ارومیه مورد اجرا قرار گرفته است.

روش تحقیق:

بررسی پیش­رو به منظور صرفه جویی در انرژی و هزینه ­های متحمله از سقف ساختمان­ های شهر ارومیه می­باشد که به شیوه کتابخانه­ای مورد بررسی و اجرا قرار گرفته است و در نهایت نیز به جمع بندی توصیفی نتایج پرداخته شده است.

اهمیت و ضرورت تحقیق

علائمی که از خانه­ های اولیه انسان به دست رسیده­اند و نیز طرح­هایی که برای ساختن فضای امن در زمینه­ های گوناگون (از کارخانه تا بیمارستان، از کتابخانه تا تماشاخانه و …) به دست ما می­رسند، نشان دهنده آن هستند که انسان برای تحقق بخشیدن به فضایی که بدن نیاز دارد، ناچار به تغییر شکل، تغییر مکان و ترکیب کردن ماده است. در ساده ­ترین شکل خانه ­سازی، انسان نیازمند به سر پناه، حجم بزرگ و بی شک زمین را به تناسب اندازه ­های خویش می­کاود و موادزائد کاویده شده را دور می­ریزد و برعکس هنگامی که می­خواهد روی زمین مسطح سرپناهی را بنا کند، ناچار است با استفاده از مصالح بر کنده از جاهای مختلف، سکونتگاه خود را شکل دهد. به بیان بهتر، ترکیب مواد و مصالح ساختمانی عملی است به منظور آفریدن حجمی پایدار که بتوان در درونش زیست (احمدی ملکی، ۱۳۸۳).

اهداف:

هدف از بررسی پیش رو مقایسه تطبیقی انواع سقف ­های بکار رفته در ساختمان­ های شهر ارومیه می­باشد. در پی این هدف اصلی، اهداف ویژه زیر دنبال می­گردد.

۱- بررسی خصوصیات سقف­های بکار رفته در ساختمان­ های شهر ارومیه

۲- بررسی روش­ های صرفه جویی در انرژی و هزینه مربوط به سقف­ ها در بناهای شهر ارومیه

ادبیات بررسی

سقف­ های ساختمانی و مصالح بکار رفته در آن، انواع مختلفی دارند که به اختصار در زیر به آن می­پردازیم:

۱) پوشش سقف به وسیله تیرهای چوبی

این نوع پوشش قبلاً در بیشتر شهرها رواج داشت. چون چوب در اغلب شهرها بوده و هزینه ساختمان را به خودی خود کم می­کرد. همچنین نوع پوشش در شهرهای مختلاف نیز تفاوت داشت. این نوع پوشش می­تواند به دو طریق انجام شود. در طریقه اول، بعد از اینکه دیوارهای ساختمان به زیر و پوشش می­رسید، پس از ترازبندی، فاصله دو دیوار را با چوبهای گرد به فاصله ۳۰ سانتیمتر از همدیگر می­پوشاندیند و سپس بر روی آن­ها حصیر می­کشیدند و بر روی حصیر نیز مقداری نی، به ضخامت تقریبی ۶ سانمتیمتر پهن میکردند و بر روی آن­ها شفته کاهگلی ریخته و شیب بندی میکردند. در طریقه دوم بعد از نصب تیرهای گرد، آن­ها را از طرف بام تخته کوبی میکردند. این تخته کوبی بنام سقف پوش معروف بود. روی سقف پوش را با گل نیم کاه و خشت یا آجر مفروش می­کردند که به آن به اصطلاح «پالانه» می­گفتند، و سپس عمل شیب بندی انجام می­شد و زیر سقف­ها را نیز قاب سازی می­نمودند. این قاب ها که از تخته و چوب بود انواع مختلفی داشت و زیبایی خاصی به ساختمان می­بخشید. ضمناً این سقف­ها را می­توان به نوعی عایق حرارتی محسوب نمود. چرا که از دو نوع پوشش بهره می­برد، یعنی از بالا روی تیرها حصیر و تخته و نی می­باشد و از داخل نیز به صورت قاب سازی می­باشد که بین این دو پوشش فضای خالی می­ماند که این فضا می­تواند عایق حرارتی محسوب شود (شاطریان، ۱۳۸۷).

۲) پوشش سقف به وسیله تیرآهن (طاق ضربی)

طریقه پوشش این نوع سقف ­ها بدین صورت است که پس از اتمام کار نعل درگاه ­ها و یکی شدن دیوارهای ساختمان، تمامی دیوارها را به یک اندازه تراز می­کنیم و شناژ افقی را انجام داده و تیرها را بر روی آنقرار می­دهیم. در هنگام تیرریزی باید دقت شود فاصله تیرها از یکدیگر نسبت به نمره تیرآهن درست انتخاب شوند. چرا که در صورت بزرگ بودن دهانه تیرها، احتمال لرزش و خمش در تیرآهن افزایش یافته و در نتیجه موجب ریزش می­شود. معمولاً این دهانه را بین ۸۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر در نظر می­گیرند و برای جلوگیری از لرزش آن از میلگرد به صورت ضربدری استفاده نموده و به تیرآهن­ ها جوش داده می­شوند. طریقه پوشش این نوع سقف­ها که از آجر و ملات گچ و خاک می­باشد، به طریق ضربی که فشار وارده را به تیرآهن­ها منتقل می­کند و این فشار نیز توسط میل­های مهار جوش داده شده به تیرآهن­ها، خنثی می­شود (همان، ۱۳۸۷) پس از اتمام پوشش سقف از طرف پشت بام، اقدام به دوغاب ریزی می­نمایند، که به اصطلاح دوغاب گچ عسلی رقیق نامیده می­شود و خاصیت دوغاب ریزی این است که اولاً درزهای عمودی بین آجرها را پر می­کند و آن­ها را خوب به هم می­چسباند و از ریزش احتمالی آن جلوگیری می­کند. دوما اینکه آجرها را یکپارچه کرده و به صورت قالبی در می­آورد که در دل دو تیرآهن جای گرفته است. و سوماً اینکه، چون مقداری بر حجم گچ افزوده می­شود و تعداد دهانه ­های پوشش،به هر چند عدد که می­رسد، دهانه ­ها را با فشار اضافه حجم، به یک سقف کاملاً یکپارچه تبدیل می­کند و سقف در مقابل لرزش­ها و صدمات احتمالی به صورت واحد عمل خواهد نمود (شاطریان، ۱۳۸۷).

۳) پوشش سقف به وسیله دال بتنی

طریقه همانطوری که از اسم این نوع پوشش مشخص است، عمدتاً مصالح بکار رفته در این نوع پوشش ها از بتن و میلگرد می­باشد که با توجه به اهمیت و مقاومت سقف و کاربردهای آن، انواع مختلفی دارد. و ضخامت آن­ها با توجه به دهنه تیرها، در کمترین حالت ۸ سانتیمتر و بیشترین حالت ۳۰ سانتیمتر در پارکینگهای طبقاتی مورد استفاده قرار گرفته است.

انواع سقف ­های بتن مسلح زیر می­باشد.

الف) سقف­ های بتن مسلح صفحه ه­ای ساده

این نوع سقف­ها برای دهانه­ های کوچک (کمتر از ۳ متر)مورد استفاده قرار می­گیرد. ضخامت این نوع سقف­ ها با توجه به دهانه و بارهای وارده از ۸ تا ۲۰ سانتیمتر خواهد بود که می­ت وان این نوع سقف­ ها را حتی در ساختمان­های باربر و نیمه فلزی و در نهایت ساختمان­های بتن آرمه اجرا نمود. نحوه اجرای آن بدین ترتیب است که دوسری مش (میلگردهای شبکه­ای به هم تنیده شده) را در بالا و پائین قالب سقف قرار می­دهیم و مابین این مش­ها را بوسیله میلگردهای خم شده و یا چوب ویا آجر از هم فاصله می ­اندازیم تا هنگام بتن ریزی به همدیگر نچسبند. ضمناً حتما باید دقت شود که از تخته ­های ضخیم برای قالب استفاده گردد تا در موقع بتن ریزی، مش ها جابجا نشده و موجب ریزش سقف قبل از استحکام نگردد.

ب) سقف­ های بتن مسلح دندان ه­ای

این نوع سقف برای دهانه ­های بزرگ­تر از سه متر مورد استفاده قرار میگیرد. وبرای جبران نیروهای اضافی وارده به سقف از تیرهای فرعی استفاده می­شود که مابین تیرهای اصلی با فاصله­های لازم و معین قرار داده می­شوند تا بار سقف را به تیرهای اصلی منتقل کند. اگر این سقف را از پائین نگاه کنیم، ضخامت تیرهای مشاهده شده شبیه دندانه خواهدبود (کسمائی، ۱۳۸۲).

ج) سقف ­های بتن مسلح معکوس

این نوع سقف­ همان سقف دندانه­ای می­باشد که به صورت معکوس اجرا شده است. و موارد استفاده آن در جاهایی است که به علت خاصی مجبوریم از این نوع سقف بنا به ضرورت استفاده نمائیم. چرا که عمده اعضاء بتن در قسمت کشش قرار گرفته که مجبور خواهیم بود از بتن زیادی استفاده کنیم و سقف سنگین­تر خواهد بود.

د) سقف­ های بتن مصلح مضاعف

اگر دو سقف دندانه­ای و معکوس را با هم اجرا کنیم، سقف دوبل یا مضاعف خواهیم داشت. قالب بندی این نوع سقف­ها به مراتب خیلی مشکل­تر از سایر قالب بندی ها است، و در موارد خاصی مثل عبور لوله­ های آب و فاضلاب و نظایر آن، از این نوع سقف استفاده می­شود. بتن ریزی این نوع سقف­ ها باید در دو یا چند مرحله انجام شود و کلاً زیاد مقرون به صرفه نیست.

ر) سقف­های بتن مسلح قارچ

به علت یکپارچه کردن تبر و تیرچه با سقف، نمای آن به صورت پلکانی یا قارچ مانند دیده می­شودکه به همین علت آنرا سقف قارچی می­گویند و عملکرد این نوع سقف بدین صورت است که تیر وتیرچه به صورت پله­ای با سقف یکی می­شوند.

س) سقف ­های بتن مسلح با قالب­ ها تو خالی

این نوع پوشش از بهترین ومقرون به صرفه ترین پوشش­ها می­باشد و نحوه عملکرد آن بدین صورت است که از ورقهای فلزی که به صورت تاوه و توخالی می­باشد به صورت قالب استفاده کرده و بعد از ترازبندی و چوب بسته زدن، در کنار یکدیگر قرار داده و بتن ریزی می­کنند. فاصله دندانه ­­ها و تیرچه ­ها از هم در این نوع سقف­ها کمتر بوده و ارتفاع آن­ها نیز نسبت به سقف­های دندانه­ای کمتر و سبک­تر و مقرون به صرفه تر است.

۴) پوشش سقف به وسیله تیرچه و بلوک

برای آشنا با اجرای سقف­های تیرچه بلوک بایستی نکات زیر را مد نظر داشته باشید تا از سقفی که بالای سرتان قرار خواهد گرفت مطمئن باشید (شاطریان، ۱۳۸۷).

ابتدا باید تیرچه ­ها روی پلهای اصلی (تیرهای فلزی) در ترازهای مورد نظر کارگذاری شوند. فاصله بین تیرچه­ ها با بلوکهای مجوف پر شده و پس از نصب میلگردهای حرارتی و میلگردهای تکمیلی براساس نقشه­ های اجرایی، بتن دال سقف ریخته می­شود. آرماتورهای اصلی تیرچه باید به طول ۱۵- ۱۰ سانتیمتر با تیرهای اصلی درگیر شوند و به هیچ وجه نباید این آرمارتورها را به تیرهای فلزی جوش داد. نظر به اینکه تیرچه ­ها به استثنای تیرچه ­های با جان باز، قبل از یکپارچه شدن سقف قادر به تحمل بار سقف نیستند، باید توسط تعدادی چارتراش و پایه (جک­ها یا شمعها) به نحو مناسب و مطمئنی نگهداری شوند. در موقع اجرا باید خیز مناسبی به طرف بالا به تیرچه­ ها داد تا پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف و وارد شدن بارهای وارده این خیز حذف شود. مقدار خیز در کارگاه با تجربه به دست می­آید، معمولاً به ازای هر متر طول دهانه ۲ میلیمتر خیز در نظر گرفته می­شود. ضمناً موارد زیر نیز بایستی به هنگام اجرا مد نظر قرار گیرند.

الف) جکهایی که در زیر سقف ­های تیرچه بلوک برای تحمل وزن بتن تازه رسیدن به مقاومت اولیه آن استفاده می­شود حداقل ۱۰ روزباید بدون تغییر باقی بمانند.

ب) استفاده از جک­ها (شمع ها) نگهدارنده تیرچه ­ها برای بتن ریزی.فاصله این جکها را می­توان طوری اجرا نمودکه به ازای هر دو متر طول تیرچه حدود ۲ میلیمتر وسط تیرچه را بالاتر نگهدارد تا بعد از بتن ریزی این خیز حذف شود.

ج) در این مورد باید دقت شود که سر تیرچه­ ها از بال تیرآهن جدا نشده باشد. گاهی بر اثر بی دقتی در نصب جک های زیر سقف تیرچه­ ها از روی بال تیرآهن جدا شده و بالاتر قرار می­گیرد. این جک ها باید به نحوی اجرا شودکه میلگردهای دو سر تیرچه روی بال تیرآهن قرار گیرد.

د) در صورتی که تیرچه به یک تیرآهن منتهی میگردد می­بایست با استفاده از میلگرد ممان (لنگر) منفی، تیرچه به تیرآهن مهار شود تا در زمان زلزله دچار گسیختگی نگردد.

ر) ضخامت بتن بر روی سقف باید حداقل ۵ سانتی متر باشد. برای آنکه بتوانیم این ضخامت را به دست آوریم کافی است حدود ۴ قطعه نیمه آجررا بر روی ۴ نقطه مختلف از بلوک­های سقفی قرار دهیم، بتن می­بایست پس از اجرا لبالب آجرها گردد.

س) بتن مصرفی بر روی سقف حتما می­بایست به صورت یکپارچه اجرا شود و نباید بین بتن ریزی فاصله­ایی ایجاد گردد. چون بتن ریخته شده و رها شده که سفت شده است و هنگام ریختن بتن سقف باعث از بین رفتن مقاومت این قسمت می­شود. بتن ریزی نباید در چند مرحله با فاصله زمانی زیاد انجام شود. ریختن قسمتی از بتن و گذشت زمان طولانی (بیش از چند ساعت) باعث خرابی عملکرد سقف و کاهش مقاومت آن می­شود. قبل از بتن ریزی باید سقف ازهرگونه آلودگی همچون بتن خشک شده، شن و ماسه و یا خرده­ های سفال در مقاطع حساس همچون محل اتصال تیرچه به سقف پاک شود (مجتهد زاده، ۱۳۵۳).

در موردزمان برچیدن پایه­ ها و پایه­ های اطمینان، باید مندرجات آیین نامه بتن ایران مراعات گردد.

۵) پوشش سقف به وسیله سقف ­های پیش ساخته

این نوع سقف­ها به صورت مستقل بوسیله بتن و میلگرد در کارخانه ساخته شده و در محل ساختمان نصب میگردند، و در هنگام اجرا نیز سریتر تمام می­شوند و بیشترین استفاده آن در سوله ­ها و کارخانه­ ها، با دهانه ­های بزرگ می­باشد. این نوع سقف با عرض ۵/۲ متر و طول  ۵/۱۷متر با امکانات نصب پنجره برای تأمین نور از سقف تهیه می­شوندو وزن بار زنده و مرده این نوع سقف­ها ۴۵۰ کیلوگرم بر هر مترمربع می­باشد. نحوه اجرای آن بدینصورت می­باشد که بعد از تراز کردن دیوارهای ساختمان و شناژبندی، بر روی دیوار، سقف­های پیش ساخته ۵/۲ متری را در کنار یکدیگر چیده و سپس از قسمت سقف نسبت به مراحل بعدی پوشش آن، اقدام می­نمایند.

۶) پوشش سقف به وسیله یونولیت سقفی

«نیسکوفوم» نوعی پلیمر پلی استایرن قابل انبساط می­باشد که تحت شرایط ویژه­ای تولید می­شود.این نوع یونولیت سقفی بدلیل داشتن شکلی خاص شبکه­ای و خواص فیزیکی منحصر به فرد، کاربردهای وسیعی در زمینه عایقهای صوتی و حرارتی، پانلهای ساختمانی و همچنین تهیه قطعات بسته بندی پیدا کرده است.

مصارف ساختمانی و صنعتی

ورقهای نیسکوفوم در فشردگیهای مختلف از ۱۰ الی ۳۰ کیلوگرم بر متر مکعب و ابعاد ۲۰۰*۱۰۰ سانتیمتر و ضخامتهای مختلف تولید می­شود. ضریب انتقال حرارتی پائین نیسکوفوم باعث شده است که بعنوان عایق حرارتی و بطور گسترده در ساختمانها و سردخانه ­ها و کانتینرهای حمل مواد غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گیرد. استحکام بالا، وزن بسیار کم، قابلیت شکل پذیری فوق العاده و قیمت یونولیت تمام شده ناچیز، خواص بارزی است که موجب شده است در بسته بندی انواع قطعات و وسایل الکتریکی، خانگی، خودرو و همچنین در بلوکهای ساختمانی بجای بلوکهای سیمانی مورد استفاده قرار گیرد. نحوه اجرای آن بدین صورت است که در این نوع پوشش فاصله تیرچه­ ها ۶۰ سانتیمتر بوده و ارتفاع بلوک ها ۲۰ الی ۲۵ سانتیمتر می­باشد، و به اندازه ۵ سانتیمتر بتن بر روی آن ریخته می­شود. قسمت های پائین آن به صرت شیار مانند بوده که آغشته به ژل مخصوص جهت چسبیدن گچ می­باشد و همچنین ضد آتش می­باشد. این نوع پوشش در برج­ ها و ساختمان هایی که لزوما، سبک بودن وزن ساختمان یک ضرورت می ­باشد، کاربرد دارد.

۷) پوشش سقف بوسیله سقف­ های کاذب

یکی از نکات بسیار مهم که در ساختمان سازی باید به آن توجه شود، صرفه جویی درمصرف انرژی برای گرم کردن و سرد کردن ساختمان است. عوامل متعددی در این صرفه جویی موثراند که یکی از آنها دوجداره کردن سقف است، با ایجاد سقفی در زیر سقف اصلی که اصطلاحاً به آن سقف کاذب گفته می­شود. می­توان محاسن زیر را بوجود آورد (حاتمی، ۱۳۸۰)

۱- عایق حرارتی مناسب

۲- عایق صوتی مناسب

۳- محلی برای عبور کانالهای تأسیساتی بدون اینکه دیده شوند.

۴- کوتاه ترین ارتفاع سقف از سقف کاذب استفاده می­شود مخصوصاً در محلهایی از ساختمان که احتیاج به سقف بلند ندارد نظیر حمام و توالت

چون هدف از سقف کاذب خاصیت برابری آن نیست، بنابراین هر قدر سبکتر و ظریفتر اجرا شود، مناسب­تر خواهد بود. بعضی انواع آن بار خود را به دیوارهای کناری منتقل می­کنند و نوع دیگری معلق هستند، یعنی وزن آن­ها را سقف تحمل می­کند. این سقف­ها بسیار متنوع بوده و با مصالح و شکل­های گوناگون ساخته می شوند. در زیر بعضی از انواع آن به اختصار شرح داده می­شود.

۱- سقف کاذب آجری

هرگاه تیرآهن پوشش سقف نمره ۲۰ به بالا باشد و طاق ضربی در آن انجام شود. مقدار زیادی از بالای طاق خالی می­ماند و باید آنرا با مصالح مختلف پر کرده که این عمل باعث سنگینی سقف خواهد شد و ممکن است خیز تیرآهن از حد مجاز زیاد تر شود. برای رفع این نقص می­توان با اجرای سقف کاذب اولاً: سقف اصلی را سبک کرد، ثانیاً: عایق حرارتی و صوتی خوبی بوجود آورد و در صورت لزوم لوله­ های تأسیساتی را از آن عبور داد. نحوی اجرای آن به این ترتیب است که به جان تیرآهن نبشی جوش می­دهند. پس از اینکه زدن طاق اصلی تمام شد در زیر آن یک طاق ضربی دیگر به اندازه ضخامت آجر ۵ تا ۵/۵ سانتیمتر میزنند. روی طاق ضربی اصلی دوغاب گچ می­ریزند و پس از شیب بندی و عایق کاری پوشش نهایی را انجام می­دهند. زیر سقف کاذب را هم با اندود مناسب که معمولاً گچ و خاک و گچ پرداختی است می­پوشانند.

۲- سقف کاذب با استفاده از رابیتس

استفاده از رابیتس برای اجرای سقف­های کاذب بسیار متداول است. رابیتس عبارت است از شبکه­ای از ورقهای گالوانیزه به قطر ۲/۰ تا ۵/۰ میلی متر و بعرض ۶۰ و طول ۲۵۰ سانتیمتر و مساحت هر ورق آن ۵/۱ متر مربع است. وزن آن سبک و با قیچی ورق بر، براحتی بریده می­شود و می­توان آن را به شکل­های دلخواه درآورد. روش اجرای آن به این ترتیب است که ابتدا میلگردهایی را به سقف آویزان می­کنند. سپس به آویزها تعدادی سپری جوش می­دهند که این سپری­ها شبکه اصلی سقف کاذب را تشکیل می­دهند. تمام سپری­­ها باید در یک ارتفاع و تراز باشند. جهت عمود بر سپری­ها شبکه­ای از میلگرد بوجود می­آورند.

برای این منظور تعدادی میلگرد به فاصله ۳۰ سانتی متر از هم به زیر سپری جوش می­دهند. پس از اجرای شبکه و اطمینان از استحکام آن، رابیتس را به وسیله مفتول به میلگردها وصل کرده و رابیتس را از زیر اندود میکنند (مقیمی اسکویی، ۱۳۸۵).

۳- سقف کاذب با استفاده از صفحات آگوستیک

صفحات آگوستیک یکی از بهترین پوششها برای بوجود آوردن سقف کاذب هستند.این سقف، عایق بسیار خوبی از نظر صورت است و در عین سادگی، از زیبایی خاصی برخوردار است. نوع ساده وسوراخدار آن بیشتر مورد استفاده قرار می­­گیرد. با افزودن یک لایه پشم شیشه و یک ورق آلومینیوم بر کاربری آن اضافه می­شود و معمولاً در اماکن عمومی مانند سینما، تئاتر، استودیو و سالن های کنفرانس استفاده می­شود.

۴- سقف کاذب با استفاده از قطعات پیش ساخته گچی

با قالب گیری ملات در کارخانه، قطعات سبکی تولید می­شود به شکل­های مسطح، برجسته و در اندازه­ های مختلف، یک نوع متداول آن۶۲*۶۲ سانتیمتر و وزن یک متر مربع آن ۱۵ کیلوگرم است. اتصال این صفحات به شبکه چوبی که در زیر سقف ایجاد می­کنند، براحتی و سرعت توسط میخ و یا پیچ انجام می­شود. امتیازات این صفحات عبارتنداز: ۱- سبک هستند ۲- سریع و آسان نصب می­شوند ۳- هر قطعه به آسانی قابل تعویض است ۴- در مقابل آتش مستقیم مقاوم هستند ۵- عایق گرما و سرما و صدا هستند ۶- پس از نصب برای رنگ آمیزی آماده است.

۵- سقف کاذب با استفاده از فایبرگلاس

از ورق های فایبرگلاس و پلاستیکی هم به عنوان پوششهای سبک عایق صوت استفاده می­شود. این ورق ها با رنگ ها و شکل های گوناگون که معمولاً به صورت مربع هستند مورد استفاده قرار می­گیرند. زیبا هستند اما در مقابل آتش سوزی مقاومت ندارند و سریع می­سوزند و از بین می­روند. نصب آن­ ها به شبکه چوبی، بوسیله میخ با سرعت و سهولت انجام می­شود.

انواع دیگری از سقف­های کاذب نیز موجود هستند که می­توان از آن­ها چند تایی را نام برد.

۶- سقف­های کاذب با استفاده از ورقهای آلومینیومی

۷- سقف کاذب با نمای چوبی (لمبه کوبی)

۸- سقف کاذب چوبی توفال با اندود گچ (احمدی ملی، ۱۳۸۳).

سقف­ ها در شهر ارومیه

در گذشته سقف­ های مورد استفاده از تیرهای چوبی که میانه آن­ها با چوب ­های ریز و درشت و کاه گل و نمک ساخته می­شود تولید می_­­گردید و هر ساله در فصل سرما رویه سقف ­ها شیره مالی از نوع گل می­گردید که نمک موجود در گل باعث آب شدن سریع برف و انسجام هرچه بهتر مواد می­گردید، این روش ادامه پیدا کرد تا زمانی که کم کم چوب ­ها جای خود را به آجرهای دستی و کم کم به گچ سیاه داده و رویه سقف­ها از قیر و شن پوشیده می­شد و کم کم با پیدا شدن تیرآهن، روشی جدید در معماری شهر رخ داد که دیوارهای آجرخام یا پخته و سقف­های تیرآهن و گچ مورد استفاده قرار گرفت این روش در نهایت با طرح­های جدید و روز تبدیل به بتن آرمه­ ها و سازه­ های فلزی فعلی رواج یافته در کشور گردیده است، از دیدگاه گرمایی و نفوذ پذیری طبعا روشهای جدید، آزمایش شده و بهتر و دارای پاسخ­های استانداردتر می­باشند، لذا سقف­های جدید از نوع و روش، محافظ گرمایی و مقاومتی بهتری برای ساختمان­ها می­باشند.

تقسیم بندی انواع سقف­ها در یک مدل کلی

تقسیم بندی سقف­ های بتنی در یک مدل کلی

پیشینه تحقیق:

نتیجه گیری:

هدف از بررسی پیش رو مقایسه تطبیقی انواع سقف­های بکاررفته در ساختمان­های شهر ارومیه می­باشد،که محقق درصدد بررسی خصوصیات سقف­های بکار رفته در ساختمان­های شهر ارومیه و روش­های صرفه جویی در انرژی و هزینه­ مربوط به سقف­ها در بناهای شهر ارومیه بوده است، این بررسی به شیوه کتابخانه­ای مورد تخصص واجرا قرار گرفته است، با توجه به یافته­ ها، می­توان بیان داشت، در قدیم سقف­های ارومیه از نوع تیرستونی بوده که در بالا و پایین آن عملیاتی به عمل می­آمد تا از پایین حصیر برای جلوگیری از ریزش خاک و جانوران موجود و زا بالا شیره مالی یا همان گل مالی که حاوی نوعی نمک بود که اولاً برف در آن نفوذ ننماید و دوما در صورت بارش نیازی به تمیز کردن سقف نباشد، چون سقف­های تیر چوبی در فاصله تیرها نی­ها تنظیم می­گردید و باعث حفظ سقف می­شد و تحمل فشار بالا را نداشت، با سیر تحول و تکامل تکنولوژی جای سقف­های تیرچوبی به بتنی و از گل وکاه،به آجر خام تبدیل گردید که با طی پروسه­ های مختلف آجر پخته و کم کم جایگزین­های قیری برای شیره سقف­ها تولید و مورد استفاده قرار گرفت، مدتی سقف­ها از لحاظ گرمایی حفاظ بودن خود را از دست داده بودند، ولی کم کم در طرح­های جدید از بتن آرمه­ ها استفاده می­گردد که با وجود یونولیت کاچویی درمیان تیرچه­ ها و بتن و آرماتور، باعث افزایش قدرت سقف، از بابت تحمل وزن، به علت قطور بودن و عایق صدار و حرارت بودن، به دلیل دو یا چند جداره بودن و وجود یونولیت مادفوم و سبک بودن به دلیل پر کردن فضای درونی با یونولیت می­باشند، این طرح به صورت کامل در شهر ارومیه در حال اجرا بوده و اکثر ساختمان­های جدید ساخت نیز پیرو این امر می­باشند، ولی از بابت محافظه ­های بیرونی و یا گاراژ­ها و… به دلیل استفاده بیشتر از نور خورشید، به دلیل سرمایی بودن شهر، از سقف­های شیروانی سبک در جلو در و پنجره ­های آبگیر ورویه ­هایی برای جلوگیری از برخورد برف و آب با خودروها مورد استفاده می­باشد.