صنعت ساختمان‌سازی یکی از پویاترین صنایع در سراسر جهان به شمار می‌رود و امروزه استانداردها و قوانین متعددی برای ساخت ساختمان‌ها وجود دارد. ساختمان‌سازی شامل مراحل مختلفی است که هر کدام ضرورت‌ها، مزایا و قابلیت‌های خاص خود را دارند. آرماتوربندی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل ساخت ساختمان است که هدف اصلی از اجرای آن استحکام‌بخشی به بتن و در نهایت افزایش استحکام کششی بتن است. آرماتور بندی می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد و در مراحل متعددی انجام شود. در ادامه مطلب بررسی خواهد شد که آرماتوربندی چیست و به چه شیوه‌ای انجام می‌شود.
آرماتور بندی چیست؟
آرماتوربندی در حقیقت به فرآیند و پروسه‌ای گفته می‌شود که در آن مقاطع فولادی مختلف و میلگردها در مکان‌های مشخص و به‌وسیله اتصالات جوشی، بسته‌ای فلزی و … به همدیگر متصل می‌شوند. آرماتوربندی در بعضی از مواقع فقط با اتصال میلگردهای ساده به هم انجام می‌شود که معمولاً در سقف‌های ساختمان به کار می‌رود و گاهی نیز از میلگردها در سایز و ضخامت‌های مختلفی در هم تنیده و خمیده می‌شوند و برای ستون ها، فونداسیون و … استفاده می‌شوند. به بیان ساده می‌توان گفت آرماتوربندی اتصال میلگردها و اجزای ساختمان به یکدیگر است و هدف اصلی آن افزایش مقاومت کششی بتن خواهد بود و تشکیل بتن آرمه می‌تواند به عنوان یکی از مصالح ساختمانی ضد زلزله فواید و مزایای متعددی داشته باشد.
مهم‌ترین مزایای آرماتور بندی چیست؟
به صورت کلی امروزه قوانین سفت و سختی برای ساخت ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری و … وجود دارد و تمامی سازندگان موظف به رعایت آنها می‌باشند. آرماتوربندی از جمله مهم‌ترین و اساسی‌ترین مراحل ساخت ساختمان‌ها است و همانند سایر مراحل می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد. از مهم‌ترین مزایای آرماتوربندی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- آرماتوربندی می‌تواند باعث فرم گیری و شکل‌گیری بتن شود و از دفرمه شدن آن جلوگیری می‌کند.
- بتن‌هایی که از آرماتور استفاده می‌کنند به‌واسطه استحکام بیشتر و طول عمر بالاتر هزینه‌های کمتری برای صاحبان پروژه خواهند داشت.
- انجام اصولی و دقیق آرماتوربندی در بخش‌های مختلف سازه باعث می‌شود که از انحراف ساختمان جلوگیری شود.
- بتن‌هایی که آرماتوربندی شده‌اند از قدرت تراکم سازی بالاتری برخوردارند و در مقایسه با سایر مصالح ساختمان استحکام بیشتری دارند. در اصل میزان پایداری سیستم ساختمان‌هایی که از آرماتوربندی برخوردارند از سایر ساختمان‌ها بیشتر است.
- آرماتوربندی می‌تواند باعث افزایش مقاومت ساختمان‌ها در برابر سیل، آتش‌سوزی، زلزله و… شود.
مراحل آرماتوربندی
به صورت کلی می‌توان گفت آرماتوربندی در تمامی بخش‌های ساختمان به یک شکل انجام می‌شود فقط نوع میلگردها و نحوه چیدمان و اتصال آنها باهم متفاوت خواهد بود. آرماتوربندی فونداسیون، آرماتوربندی ستون ها، آرماتوربندی سقف و … همگی می‌توانند در مراحل مختلفی اجرا شوند. مهم‌ترین مراحل اجرای آرماتوربندی به شرح زیر هستند:
طراحی کلی ساختمان
هر کدام از ساختمان‌ها می‌توانند از طراحی متفاوتی برخوردار باشند. در مرحله اول مهندس معمار نقشه اصلی ساختمان را طراحی می‌کند به‌گونه‌ای که تمامی قسمت‌های ساختمان و اجزای مختلف آن به شکل دقیق مشخص شود. در مقاله‌ای تحت عنوان فونداسیون چیست می‌توان اطلاعات دقیقی از فونداسیون ساختمان‌ها، اهمیت و کاربردهای آن به دست آورد
تهیه میلگرد
بعد از مشخص شدن طرح اصلی ساختمان باید مصالح و محصولات فولادی مورد نیاز برای شروع آرماتوربندی تهیه شود. در این مرحله نیز باید بر اساس نقشه اقدام به تهیه انواع میلگردهای مورد نیاز نمود. در مقاله‌ای تحت عنوان میلگرد حرارتی چیست به بررسی میلگردهای حرارتی، مزایا و معایب آنها و همچنین دلایل استفاده از آنها در ساختمان‌سازی پرداخته شده است که می‌تواند اطلاعات مفیدی به افراد بدهد.
انتخاب روش آرماتوربندی
همانطور که گفته شد به صورت کلی روش‌های متعدد و متفاوتی برای آرماتوربندی ساختمان وجود دارد و فقط نحوه اتصالات مقاطع فولادی و نوع مواد مصرفی باهم متفاوت هستند. البته روش‌های مختلفی برای اتصال میلگردها و آهن و… وجود دارند. می‌توان گفت آرماتوربندی به روش‌هایی همچون کراواتی، گره زدن و … انجام می‌شود که هرکدام می‌توانند مزایای متعددی داشته باشند.
مشخص کردن نحوه قرارگیری آرماتورها
یکی از مهم‌ترین بخش‌های آرماتوربندی تعیین و مشخص کردن نحوه قرارگیری آرماتورها و همچنین چک کردن مداوم آنها است. در ستون‌های بزرگ از میلگردهای ضخیم استفاده می‌شود و لازم است که فضای کافی برای قالب‌بندی آن وجود داشته باشد که بتن بتواند به تمامی نقاط شبکه آرماتوری نفوذ کند و آنها را تثبیت نماید.
قالب‌بندی و بتن‌ریزی
بعد از بسته شدن آرماتورها لازم است که قالب‌بندی انجام شود. قالب‌بندی به دلیل کنترل بتن و فرم دهی به آن انجام می‌شود. بعد از اجاری قالب‌ها و سفت کردن آن مرحله بتن‌ریزی انجام می‌شود و سپس باید اجازه داد که بتن کاملاً خشک شود. در نهایت قالب‌ها باز شده و برای استحکام بیشتری بتن آبخوری می‌شود. در صورتی که برای استحکام نقاط مختلف نیاز به کاشت میلگرد باشد می‌توان در مرحله بتن‌ریزی این کار را انجام داد و یا آنکه بعد از اتمام کار از چسب‌های مخصوص برای کاشت میلگردها استفاده کرد.
مهم‌ترین نکات در اجرای آرماتور بندی چیست؟
در زمان اجرای آرماتور بندی لازم است که به نکات و فاکتورهای مختلفی توجه شود تا در نهایت نتیجه مناسبی داشته باشد و به استحکام بیشتر ساختمان کمک کند. از مهم‌ترین نکات در زمان اجرای آرماتوربندی می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
- آرماتورها نباید دچار زنگ زدگی و آلوده به روغن و … باشند
- خاموت‌ها یا آرماتورهای عرضی که وظیفه نگهداری و جلوگیری از کمانش آرماتورهای طولی را دارند باید به دقت نصب و اجرا شوند.
- خم نمودن آرماتورها باید در دمای کمتر از ۵ درجه انجام شود و از ابزارهای مکانیکی برای این کار استفاده کرد.
- در آرماتوربندی همانند اجرای بلوک یونولیت باید دقت و حساسیت بالایی به خرج داد تا در نهایت ساختمان دچار آسیب نشود.
- فاصله خاموت‌ها باید حدوداً ۲۰ سانتیمتر باشد
- آرماتورها باید توسط قیچی مخصوص بریده شوند و از برش آنها با دستگاه هوا برش خودداری کرد.
- خاموت‌ها باید به‌وسیله‌ی سیم آرماتوربندی به آرماتورهای طولی بسته شود.
- برای ایجاد پوشش مناسب و حفاظت آرماتورها از زنگ‌زدگی‌ها و خوردگی روی آرماتورها تا سطح قالب‌بندی دو و نیم سانتیمتر باشد تا پوشش مناسبی و ضخامت مناسبی داشته باشد.
جمع‌بندی نهایی
در پاسخ به این سؤال که آرماتور بندی چیست باید گفت آرماتوربندی در اصل فرآیندی است که باید میلگردها و مقاطع فولادی در مکان‌های مشخص بر اساس نقشه چیده شده و سپس عملیات بتن‌ریزی روی آنها انجام شود. این فرآیند می‌تواند در چند مرحله مختلف انجام شود و برای اجرای هر کدام از مراحل باید از قوانین و اصول ساختمان‌سازی پیروی کرد.
