تقریباً می‌توان گفت در تمامی صنایع و با تولید هر محصولی ممکن است ضایعاتی وجود داشته باشد. تولید یونولیت و استفاده از آن نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگرچه طراحی یونولیت به‌گونه‌ای است که می‌تواند کم‌ترین میزان پرتی و ضایعات را داشته باشد و حتی می‌توان از قطعات کوچک آن در بخش‌های مختلف ساختمان استفاده کرد اما بازهم ممکن است که قسمت‌ها و قطعاتی از این ماده بی‌مصرف باقی مانده باشد. یکی از مهم‌ترین و بارزترین ویژگی‌های این ماده قابلیت بازیافت یونولیت است. هرچند که ممکن است محصول بازیافتی آن کیفیت یونولیت اولیه را نداشته باشد. اما می‌توان از آن به‌عنوان محصول کمکی استفاده کرد. در ادامه مطلب به بررسی نحوه بازیافت یونولیت پرداخته می‌شود.
بازیافت یونولیت
یونولیت‌ها اولین بار در سال ۱۸۳۹ توسط ادوارد سیمون و کاملاً تصادفی کشف شدند و امروزه انقلاب بزرگی در صنایع مختلفی همچون ساختمان‌سازی ایجاد کرده‌اند. این مواد به‌واسطه ویژگی‌هایی همچون ضد آب بودن، وزن پایین، مقاومت در برابر فشار، مقاومت در برابر صوت و حرارت، عدم واکنش‌پذیری و … می‌توانند کاربردهای متعددی داشته باشند. ساختمان‌سازی، خودروسازی، صنعت بسته‌بندی، درب و پنجره سازی، دوچرخ سازی، تولید قطعات، لوازم‌خانگی و … ازجمله مهم‌ترین حوزه‌هایی هستند که می‌توان در آن‌ها از این ماده استفاده کرد. در مقاله دیگری از سایت مادفوم با عنوان دیوار پیش ساخته چیست؟ می‌توان اطلاعات مهمی در مورد یکی از مهم‌ترین کاربردهای یونولیت به دست آورد.
اهمیت بازیافت یونولیت ها
یونولیت‌های فشرده، بلوک یونولیت، یونولیت دیواری و … ازجمله مواد پلی استایرنی هستند که می‌توانند در صنایع مختلفی خصوصاً صنعت ساختمان‌سازی نقش و کاربرد بسیار ویژه‌ای داشته باشند. استفاده از این مواد می‌تواند در کاهش هزینه‌ها، کاهش مصرف مصالح، افزایش سرعت ساخت، عایق‌بندی ساختمان و … مؤثر باشد. بازیافت یونولیت‌ها در حقیقت به فرآیند بازیافت همه مواد فومی و یونولیتی گفته می‌شود که شامل بسته‌بندی‌های مواد آرایشی و بهداشتی، مواد قطعات الکترونیکی، پکیج بسته‌بندی، لوازم هنری، یونولیت‌های ساختمانی و … می‌باشند. به‌صورت کلی می‌توان گفت اهمیت بازیافت فوم‌ها، یونولیت‌ها و تمامی مواد پلی استایرنی حفاظت از محیط‌زیست و جلوگیری از انتشار آلاینده‌های پلی استایرن در طبیعت است.
شیوه بازیافت کردن یونولیت
در حقیقت بافت یونولیت به شکل توپ‌های کروی بسیار کوچکی است که در اثر فرایند پلیمریزاسیون و قالب‌گیری بزرگ می‌شوند. ماده اولیه یونولیت‌ها استایرن است که هم به‌صورت طبیعی وجود دارد و هم می‌تواند در فرایندهای شیمیایی تولید شود. بازیافت یونولیت‌ها به دو شیوه اصلی انجام می‌شود که به شرح زیر می‌باشند:
روش بازیافت سرد
در روش بازیافت سرد مانند هر ماده دیگری ابتدا لازم است که این محصولات جمع‌آوری شوند و بعد از انبار کردن آن با استفاده از کامیون و کانتینر به کارخانه‌های بزرگ منتقل شوند. در این نوع بازیافت انواع یونولیت‌هایی که قابلیت بازیافت دارند تفکیک می‌خورند و بعد از آنکه کاملا خرد شد به‌وسیله دستگاه‌های اختصاصی خاک‌های حاصل از فرایند جدا می‌شود و در کیسه‌های مخصوص نگهداری می‌شود. این خاک‌ها می‌تواند در روش بازیافت گرم کاربرد داشته باشد. از دانه‌های یونولیت بازیافت شده می‌تواند برای تولید یونولیت‌های جدید استفاده کنند البته یونولیت‌هایی که به‌صورت ۱۰۰ درصد از مواد بازیافتی تولید شده باشند کیفیت پایینی خواهند داشت و استانداردهای لازم برای استفاده در بخش‌های مهم ساختمان را نخواهند داشت.
روش بازیافت گرم
در روش بازیافت گرم نیز ابتدا باید مواد فوم و یونولیت‌ها جمع‌آوری شوند و بعد از انتقال به کارخانه‌های بازیافت مواد قابل بازیافت آن‌ها تفکیک شود. ممکن است ورق یونولیت یا تعدادی از سایر یونولیت‌ها دچار حریق شده باشند و قابلیت بازیافت نداشته باشند. بعد از تفکیک یونولیت‌ها، موادی که قابلیت بازیافت دارند وارد مخزن جمع‌آوری می‌شود و بعد از فشرده‌سازی به آن‌ها حرارت تزریق خواهد شد.
یونولیت‌های حرارت دیده ابتدا منبسط می‌شوند و سپس ذوب شده و در نهایت با تحت فشار قرار گرفتن به مواد مختلفی همچون پلاستیک‌های سخت، جامد و فشرده تبدیل می‌شوند. امروزه روش‌های نوین و مدرنی برای بازیافت یونولیت‌ها استفاده می‌شوند به‌گونه‌ای که کربن اکتیو به دست آمده از آن کاربردهای مهمی در فیلترهای آب دارد.
کاربرد لیمونن در بازیافت یونولیت
یکی از مهم‌ترین روش‌های بازیافت پلی استایرن استفاده از حلال لیمونن است. این ماده از پوست پرتقال تهیه می‌شود و می‌تواند به‌راحتی پلی استایرن را حل کند و به غلظت برساند. این ماده و فرایند انحلال می‌تواند ۵ درصد از حجم پلی استایرن را کاهش داد. بعد از حل شدن و تغلیظ پلی استایرن به شکل گلوله‌های پلاستیکی یا آجر درآمده و به کارخانه‌ها انتقال داده می‌شود. لیمونن دارای یک خاصیت بی‌نظیر است و بعد از آنکه یونولیت‌ها را ذوب و حل کرد می‌تواند به حالت ابتدایی خود برگردد و به همین دلیل به آن جلال جادویی نیز گفته می‌شود.
کاربردهای یونولیت‌های بازیافتی
همان‌طور که گفته شد ممکن است یونولیت بسته بندی، یونولیت دیواری، یونولیت فشرده و سایر فوم‌های پلی استایرنی پرتی و ضایعاتی داشته باشند و نیاز باشد که بازیافت شوند. با توجه به آنکه محصول بازیافتی یونولیت‌ها یک پلاستیک پلیمری می‌باشد نمی‌تواند دوباره به‌عنوان یک ماده استاندارد ساختمانی استفاده شود. این محصول می‌تواند برای مصارف پلاستیکی پلیمری استفاده شود. البته این ماده در صنایع غذایی نیز نباید استفاده شود. از جمله مهم‌ترین کاربردهای مواد بازیافتی یونولیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مواد حاصل از بازیافت یونولیت می‌تواند در تولید قاب عکس و قاب آینه استفاده شود
- استفاده در تولید لوازم تحریر
- استفاده به‌عنوان پوشش‌های بسته‌بندی
- استفاده در تولید مصالح ساختمانی مانند آجرهای سبک، ملات عایق‌کاری، بلوک‌های یونولیتی و …
- استفاده در تولید انواع کودهای آلی
- استفاده در صنعت درب و پنجره سازی
- تولید اسباب‌بازی
- تولید سیمان فوق سبک که بیش از ۸۰ درصد آن مواد بازیافتی یونولیت است و …
- دستگاه بازیافت پلی استایرن
به‌صورت کلی دستگاه بازیافت یونولیت و فوم‌ها دارای یک مخزن بسیار بزرگ برای جمع‌آوری یونولیت‌ها است و قسمت دیگر این دستگاه شامل تجهیزات دقیقی است که برای کنترل عملیات بازیافت تعبیه شده‌اند. یونولیت‌های قابل بازیافت داخل این مخزن ریخته می‌شوند و قسمتی از دستگاه آن‌ها را فشرده می‌کند. بعد از فشرده‌سازی فرآیند حرارت بر روی یونولیت اجرا خواهد شد. بعد از آنکه پلی استایرن ذوب شد دوباره تحت فشار قرار خواهد کرد و در نتیجه موادی همچون پلاستیک‌های سخت و جامد از آن تولید می‌شوند.
جمع‌بندی نهایی
هرچند که یونولیت‌ها امروزه می‌توانند در اندازه‌های سفارشی و تخصصی تولید شوند و به سبب قابلیت برش راحت می‌توان اندازه و ابعاد آن‌ها را تغییر دارد اما ممکن است در بخش‌های مختلفی از صنایع گوناگون این مواد پرتی و ضایعاتی نیز داشته باشند. از مهم‌ترین مزیت‌های این مواد قابلیت بازیافت آن‌ها است. می‌توان به دو روش بازیافت سرد و بازیافت گرم این ضایعات پلی استایرن و یونولیت را به پلاستیک‌های سخت و فشرده تبدیل کرد که کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارند.
من نمیدونستم که میشه یونولیت رو هم بازیافت کرد. جالب بود . همه انواع یونولیت رو میشه بازیافت کرد؟
سلام آرمین عزیز
بله ، همه انواع یونولیت مثل ورق یونولیت و یونولیت سقفی قابل بازیافت هستند. ممنون از همراهی شما