فلنج چیست {کاربرد فلنج + انواع فلنج}

لوله‌ها از جمله کاربردی‌ترین تجهیزاتی هستند که امروزه در تمامی صنایع کاربردهای متعددی داشته و برای جابجایی و انتقال انواع سیالات و محافظت از تأسیسات برقی و … به کار می‌روند. لوله‌ها از مواد مختلفی همچون فلزات، پلاستیک‌ها، پلیمرها، بتن و … در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلفی تولید می‌شوند. برای اتصال لوله‌ها و تجهیزات مختلف به یکدیگر از انواع اتصالات جوشی، پیچشی، چسبی و … استفاده می‌شوند. فلنج (Flange) یکی از محبوب‌ترین، کاربردی‌ترین و البته ساده‌ترین روش اتصال لوله‌ها است که می‌تواند مزیت‌ها و کاربردهای متعددی داشته باشد. در ادامه مطلب بررسی خواهد شد که فلنج چیست و شامل چند نوع است.

فلنج چیست؟

فلنج (FLANGE) در حقیقت یک قطعه دایره‌ای شکل است که با برخورداری از سوراخ‌های متعددی توانایی اتصال قطعات مختلف به یکدیگر را دارد. فلنج می‌تواند لوله‌ها را به یکدیگر یا تجهیزات دیگر متصل نماید و نیاز به عملیات جوشکاری، رزوه کاری و … را از بین ببرد. اصطلاح Flange اولین بار در سال ۱۸۰۹ توسط یک فرد انگلیسی مطرح شده اما از اوایل قرن ۲۰ به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. ساختار دیسکی فلنج ها، اتصال لوله‌ها و تجهیزات مختلف را ساده‌تر کرده و از گسکت نیز برای آب‌بندی دو قطعه استفاده می‌شود.

مهم‌ترین مزایا و کاربردهای فلنج چیست؟

فلنج ها همانند بلوک یونولیت و انواع تجهیزات دیگر می‌توانند از مزیت‌ها و کاربردهای متعددی برخوردار باشد و در پروژه‌های مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های فلنج ها می‌توان به مواردی همچون نصب و استفاده بسیار ساده خصوصاً در اتصالات پایپینگ، عدم نیاز به تخصص و مهارت برای نصب، امکان جداسازی و استفاده چندباره، تعمیر و تعویض ساده و سریع، سرعت بالای نصب و اجرا، تنوع زیاد، قیمت مناسب و … اشاره کرد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای فلنج ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. استفاده به منظور اتصالات انواع لوله فلزی و تجهیزات پایپینگ
2. استفاده در اتصالات پمپ‌ها، مخازن تحت فشار و …
3. استفاده به عنوان تغییر جنس، تغییر قطر و اندازه لوله‌ها در انواع سیستم‌های تأسیساتی
4. استفاده در اتصال انواع شیرآلات فولادی و فلزی با قابلیت تعمیر آسان و سریع
5. استفاده در پروژه‌هایی که نیازمند جداسازی سیستم‌های لوله‌کشی است
6. استفاده در اتصالات تجهیزات دقیق صنعتی و غیر صنعتی

انواع فلنج ها

فلنج ها همانند انواع تجهیزات دیگر می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند به همین دلیل از تنوع بسیار زیادی برخوردارند. از نظر جنس فلنج ها می‌توانند از موادی همچون فولاد زنگ نزن، چدن، آلومینیوم، برنج، برنز، پلاستیک و … تولید شوند. همچنین این قطعات در اندازه‌ها، ابعاد و ضخامت‌های مختلفی در دسترس هستند. فلنج ها از نظر رده فشاری نیز در سه استاندارد مختلف شامل استاندارد ANSI B16.5، استاندارد API (6A-6B-6BX) و استاندارد DIN تولید می‌شوند. فاکتور دیگری که در دسته‌بندی فلنج ها لحاظ می‌شود، سطح آن‌ها است که به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند.

• فلنج سطح برجسته

در فلنج سطح برجسته یا RAISED FACE (RF) سطح واشر بالای پیچ و مهره قرار گرفته است و یا از تعدادی شیار با عمق مشخص برخوردار است و می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشد و در انواع فلنج های تخت، فلزی و نیمه فلزی وجود دارد. هدف اصلی استفاده از این فلنج افزایش استحکام آب‌بندی و فشار دو فلنج جفت شونده بر روی یک سطح کوچک است.

• فلنج سطح صاف

 Flange Face (FF) یا فلنج سطح صاف به شکلی است که سطح تماس واشر و پیچ و مهره‌ها در یک خط قرار می‌گیرد و قابلیت جفت شدن با فلنج های سطح برجسته را ندارد. این فلنج ها از جنس فولاد یا چدن بوده و برای موقعیت‌هایی با فشار کم مناسب هستند.

• فلنج نر و ماده

فلنج نر و ماده (Male and Female Flange) به صورت جفت تولید و عرضه شده و به حالت نر و ماده به همدیگر متصل می‌شوند. یکی از این فلنج ها باید دارای سطح برآمده و دیگری باید دارای سطح فرورفته باشد. این فلنج ها می‌توانند در صنایع مختلفی همچون نفت و گاز، آب‌رسانی، پتروشیمی و … کاربردهای متعددی داشته باشند. در مقاله‌ای تحت عنوان یونولیت بسته‌ بندی از سایت مادفوم به بررسی کامل یونولیت‌های بسته‌بندی، انواع آن‌ها و کاربردهایی که دارند پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده‌ها قرار بدهد.

• فلنج حلقه مشترک یا رینگی

فلنج های حلقه مشترک (RTJ) که با نام فلنج رینگ جوینت نیز شناخته می‌شوند برای آب‌بندی بین دو فلنج به کار می‌روند و در فشارهای بالا و دماهای زیاد عملکرد خوبی دارند. این فلنج دارای یک شیار دایره‌ای برای اتصال با واشر به کار می‌رود.

• فلنج جوشی ساکت

فلنج های جوشی ساکت (Socket Weld Flange) دارای محفظه برای قرارگیری لوله هستند و می‌توان آن‌ها را از داخل و خارج جوشکاری کرد. این فلنج ها می‌توانند در سیستم‌های لوله‌کشی با فشار کاری بالا کاربرد داشته باشند هرچند به دلیل فاصله انبساطی ایجاد شده کارایی لازم در سیستم‌های لوله‌کشی استنلس استیل را نخواهند داشت.

• فلنج گلودار جوشی

فلنج های گلودار جوشی (Welding Neck Flange) که با نام فلنج گردن جوشی نیز شناخته می‌شود به منظور اتصال لوله‌ها به همدیگر و سایر اتصالات استفاده می‌شود و قابلیت جوشکاری نیز دارند. این نوع فلنج در شرایطی با فشار بالا و دمای زیر صفر کاربردهای زیادی دارد.

علاوه بر فلنج های معرفی شده انواع دیگری از آن‌ها شامل فلنج کور (Blind Flange)، فلنج رزوه‌ای (Threaded Flange)، فلنج اوریفیس (Orifice Flange)، فلنج روکار (Slip On Flange)، فلنج ته کوب (Stud End Flange)، فلنج لپ جوینت (Lap Joint Flange)، فلنج اسلیپان (Slip On Flange) و … وجود دارند که هر کدام دارای ویژگی‌ها، خصوصیات و کاربردهای متعددی هستند.

قیمت فلنج

قیمت فلنج می‌تواند همانند انواع تجهیزات صنعتی دیگر تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل نوع فلنج، استاندارد فلنج، جنس مواد تشکیل دهنده، سایر و ابعاد و مشخصات فیزیکی فلنج، شرکت و برند تولید کننده فلنج، مدت زمان گارانتی، نرخ ارز و نوسانات آن، فروشگاه عرضه‌کننده و … هستند.

جمع‌بندی نهایی

فلنج یا بیرون بند صفحه‌ای دیسکی است که از تعدادی سوراخ برخوردار بوده و توسط سایر قطعات مانند پیچ و مهره باعث اتصال لوله، شیرآلات و قطعات ماشینی می‌شود. فلنج ها بر اساس فاکتورهایی همچون جنس، روش تولید و نحوه آب‌بندی، استانداردها و … دسته‌بندی شده و انواع مختلفی همچون فلنج سطح برجسته، فلنج سطح صاف، فلنج نر و ماده، فلنج حلقه مشترک یا رینگی، فلنج جوشی ساکت، فلنج گلودار جوشی و … دارند.