اگرچه در سال‌های اخیر استفاده از یونولیت سقفی در ساختمان‌سازی به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی همچون وزن کم، مقاومت بالا، قیمت مناسب، قابلیت بازیافت و … بسیار مورد توجه قرار گرفته بود اما این ماده می‌تواند معایب و ایراداتی نیز داشته باشد به همین دلیل سقف‌های فوم لس به عنوان جایگزین آنها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌اند. در حقیقت هدف اصلی از استفاده از مصالح مدرن کمک به ایمن‌سازی، ارزان‌سازی، سریع سازی و سبک‌سازی است اما چنانچه متریال و مصالح به کار رفته هرکدام از این فاکتورها را تحقق نبخشند نمی‌توانند استاندارد، مؤثر و مورد تائید باشند. در ادامه مطلب به بررسی سقف فوم لس و مزایای آن پرداخته می‌شود.
سقف فوم لس چیست؟
همان‌طور که از نام آن پیدا است سقف فوم لس (Foamless ceiling) به سقفی گفته می‌شود که در زمان اجرای آن از فوم یا یونولیت‌ها استفاده نمی‌شود. در حقیقت زمانی که در پروژه‌های ساختمان از سقف‌های دال یک‌طرفه استفاده می‌شود برای پر کردن فضای بین تیرچه‌ها از مصالح مختلفی همچون بلوک سیمانی، بلوک سفالی و … استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر به دلیل اهمیت سبک‌سازی ساختمان‌ها از بلوک‌های یونولیتی برای پر کردن این فضاها استفاده می‌شود. بلوک یونولیتی در کنار مزیت‌های متعددی همچون وزن کم، عایق رطوبتی، عایق صوت و حرارت و …می‌تواند معایبی همچون اشتعال‌پذیری سریع و زیاد، عدم امکان بتن‌ریزی زیاد، آثار مخرب زیست محیطی و عدم وجود ابزار مناسب برای برقراری اتصال نیز داشته باشد.
معایب و ایرادات بلوک‌های یونولیتی باعث می‌شود که امروزه از سقف‌های فوم لس استفاده شود. به‌طور کلی می توان گفت از یونولیت یا فوم پلی استایرین بعنوان قالب ماندگار استفاده می‌شود ولی در این روش فوم لس، از قالب‌های غیرماندگار استفاده می‌شود که می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد.
انواع سقف فوم لس
هرچند که فوم سقفی به عنوان جایگزین بلوک‌های سیمانی و سفالی معرفی شد اما در کمتر از چند سال جای خود را به سقف‌های فول لس داد اگرچه که هنوز هم در پروژه‌های مختلفی استفاده می‌شود. وافل ها، قالب لایت فرم و سقف‌هایی همچون سقف یوبوت و کوبیاکس به عنوان جایگزین سقف‌های یونولیتی و تحت عنوان سقف فوم لس در ساختمان‌سازی استفاده می شوند. در اصل جایگزین یونولیت در سقف‌های فوم لس از پلیمر پلی‌اتیلن برای ساخت قالب استفاده می‌شود و همین امر باعث می‌شود که در صورت نیاز بتوان این قالب‌ها را در ابعاد و اندازه‌های دلخواه برش داد. همچنین این قالب‌ها قابلیت استفاده مکرر را دارند و می توان حداقل ۳۰ بار از آنها برای اجرای سقف‌ها استفاده کرد.
ویژگی‌ها و مزیت‌های سقف فوم لس
سقف فوم لس امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است چرا که در مقایسه با انواع سقف‌های دیگر کمترین عیب و ایراد را دارد. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های و مزیت‌های این سقف‌های می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- با توجه به حذف یونولیت‌ها از سقف، احتمال و امکان آتشسوزی و خسارت‌های ناشی از آن به کمترین حد خود خواهد رسید
- استفاده از سقف فوم لس باعث افزایش جان مؤثر تیرچه بتنی و فلزی شده و در نهایت مقاوم سازی ساختمان به شیوه بهتری در برابر زمین لرزه و … انجام می‌شود.
- سقف‌های فوم لس به دلیل امکان استفاده مکرر می توان صرفه اقتصادی بالایی داشته باشد
- این سقف‌ها عملکرد بسیار خوبی در عدم انتقال صوت به طبقات بالا دارند و می‌توانند به تأمین آرامش و آسایش ساکنان کمک کنند.
- سقف‌های فوم لس را می توان برای انواع تیرچه‌های فلزی و بتنی به کار برد.
- در این سقف‌ها امکان عبور لوله‌های تأسیساتی از زیر سقف وجود خواهد داشت.
- استفاده از سقف فوم لس باعث می‌شود که جرم و بار مرده سقف کاهش پیدا کرده و در نتیجه نیرو کمتری به ساختمان وارد شود.
- فوم سقفی قالب جذب آب و رطوبت بالایی دارد و یکی از مشکلاتی که این امر ایجاد می‌کند، جذب آب بتن است که باعث پایین آمدن مقاومت بتن در طی فرایند هیدراتاسیون می‌شود اما سقف‌های فوم لس این مشکل را نخواهند داشت.
- قالب‌های سقف فوم لس نیازی به چرب کردن (که باعث آغشته شدن میلگرد به روغن شود) نداشته و جدا شدن قالب از بتن و امکان استفاده مجدد از قالب در سقف‌های بعدی راحت خواهد بود.
- به دلیل استحکام قالب هنگام اجرای سقف، نیروهای اجرایی به راحتی می‌توانند بر روی قالب عبور و مرور داشته باشند بدون آنکه نگران شکستن قالب یا در رفتن آن از محل باشند و این به امنیت جان کارگران کمک زیادی خواهد کرد.
- بتن‌ریزی سقف فوم لس با استفاده از قالب‌های مخصوص خیلی راحت و مناسب بوده چرا که برخلاف سایر سیستم‌های دال مجوف همچون یوبوت و کوبیاکس نیازی به نفوذ بتن به زیر قالب نیست.
نحوه اجرای سقف فوم لس
سقف‌های فوم لس همانند انواع سقف‌های ساختمانی می‌توانند شیوه اجرایی متفاوتی داشته باشند. در حقیقت برای اجرای این سقف‌ها باید به ابعاد و اندازه سقف توجه ویژه‌ای داشت چرا که شباهت بالایی به سقف‌های یونولیتی دارد. اجرای این سقف دقیقاً مشابه اجرای سقف تیرچه بلوک (با همان روش محاسبه، فواصل تیرچه‌ها، تعداد جک‌ها و ژوئن‌ها و …) است با این تفاوت که قالب‌های به کار رفته در اجرای سقف بعد از بتن‌ریزی و گیرش بتن از زیر سقف (مانند سقف وافل) خارج شده و مجدداً قابل استفاده خواهد بود. به صورت کلی اجرای این سقف‌ها در ۵ مرحله انجام می‌شود که به شرح زیر هستند:
زیرسازی سقف
در مرحله اول لازم است که زیرسازی سقف انجام شود که برای این کار از انواع تیرچه‌های کرومیت و … استفاده می‌شود. زیرسازی این سقف شباهت بالایی به سقف وافل داشته و نیازی به تخته فرش کردن کل سقف نخواهد بود.
قال‌گذاری سقف
بعد از زیرسازی سقف نوبت به چینش قالب‌ها در سقف خواهد رسید که کار بسیار راحتی است. در این مرحله قالب‌های پلیمری را بر روی شبکه زیرسازی قرار می‌دهند و افراد نیز می‌توانند به راحتی بر روی آنها تردد داشته باشند چرا که برخلاف یونولیت امکان شکستن ندارند.
آرماتوربندی
در مرحله سوم و بعد از قالب چینی نوبت به آرماتوربندی می‌رسد. در این مرحله میلگردهای تحتانی به صورت سراسری در جان تیرچه‌های میانی قالب‌های جایگزین فوم سقفی اجرا خواهند شد. بعد از آن هم میلگردهای فوقانی با توجه به جزئیات ذکر شده در نقشه اجرا می‌شوند و در نهایت میلگرد تحتانی با سنجاقی به شبکه بالایی وصل می‌شود.
بتن‌ریزی
در مرحله چهارم و بعد از آرماتوری بندی سقف نوبت به بتن‌ریزی می‌رسد. در این سقف‌ها نیازی به بتن‌ریزی دومرحله‌ای نیست و می توان آن را در یک مرحله انجام داد. در مقاله‌ای تحت عنوان ورق یونولیت به بررسی ورق‌های یونولیت، ویژگی‌ها و کاربردهای آنها پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات مفیدی به خواننده ارائه کند.
باز کردن قالب‌ها
در مرحله پنجم و بعد از اتمام بتن‌ریزی و خشک شدن آن نوبت به باز کردن قالب‌ها می‌رسد. در این مرحله نمای اصلی اکسپوز سقف نمایان خواهد شد.
کاربردهای سقف فوم لس
سقف‌های فوم لس به دلیل ویژگی‌ها و مزیت‌های متعددی که دارند می‌توانند کاربردهای متعددی داشته باشند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای این سقف‌ها می توان به اجرای پروژه‌های ساختمانی مسکونی، ساختمان‌های تجاری، ساختمان‌های تفریحی و ورزشی، انواع سوله‌های صنعتی، بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها، پایانه‌ها و … اشاره کرد. در حقیقت این سقف‌ها از نظر هزینه‌های اجرایی نیز نسبت به سقف‌های یونولیتی برتری داشته و می‌توانند در کاهش هزینه‌های کلی ساخت‌وساز نقش پررنگی داشته باشند.
جمع‌بندی نهایی
سقف فوم لس در حقیقت به سقف‌هایی گفته می‌شود که جایگزین سقف‌های یونولیتی بوده و می‌توانند معایب و ایرادات این سقف‌ها را برطرف کنند. این سقف‌ها با استفاده از قالب‌های مخصوص پلیمری اجرا شده و از مزیت‌هایی همچون عدم اشتعال‌پذیری، قیمت مناسب، اجرای راحت و سریع، قابلیت اجرا برای انواع تیرچه‌های فلزی و بتنی، عدم نیاز به چرب کردن قالب و … برخوردارند.
